“Μα ο γέρο Κρητικός δε γελιέται και γελάει”…
Δεν είναι μόνο τα πολλά βιβλία, που άφησε ο Νίκος Καζαντζάκης, όπου διαφαίνεται το πως έβλεπε τον άνθρωπο μέσα στο σύμπαν. Είναι και οι πολλές, επίσης, επιστολές, που απέστειλε σε φίλους και γνωστούς, πραγματικά επιστολές-μνημεία του Καζαντζακικού Πνεύματος.
Επιστολή με βαθύτερα νοήματα και απομυθοποίηση, κατά κάποιο τρόπο, των διαφόρων “πρέπει” και “δεν πρέπει”, που κουβαλάει ο άνθρωπος στην καθημερινότητα, αποτελεί η πιο κάτω, που απέστειλε στον αδελφικό του φίλο Θρασύβουλο Μαρκίδη και δημοσιεύθηκε το 1958 στο περιοδικό “Κνωσός” του Συλλόγου Ηρακλειωτών της Αθήνας.
“Αγαπητέ μου, μακροπόθητε φίλε,
‘Αχι τα περαζούμενα, άχι τα περασμένα, άχι και να γιαγέρνανε τον χρόνο μιαν ημέρα”, έλεγα και ξανάλεγα διαβάζοντας το καλό Σου γράμμα.Πόσο θάθελα νάμαι κι εγώ στην συντροφιά Σας και ν΄ακούω τα εντεψίζικα και να σκω στα γέλια, γιατί ακόμα μπορώ και γελώ, και δυνατά.Ο καλός Κρητικός σα γεράσει ξεπερνάει το ηθικό και το ανήθικο, δημιουργεί δικό του, ανώτερο πίνακα αξιών, και στην κορφή του βάζει την άγρια θέα, που τη λένε ελεφτερία. Και λέφτερα μιλάει και γελάει και παίζει με ό,τι οι φρόνιμοι άνθρωποι τρέμουν ν΄αγγίξουν-μιλάει και γελάει και παίζει και με τις πιο σεβάσμιες αλήθειες. Σα να ψυχανεμίζεται πως αφτόε τις δημιούργησε και μοιάζουν με τα σκιάχτρα. που βάζουν στα περβόλια να μην τσιμπούν τα πουλιά τα φρούτα.Οι άνθρωποι, οι κακόμοιροι, ξεχνούν πως αφτοί σκάροσαν αφτά τα σκιάχτρα και δεν τρώνε πια τα φρούτα και μήτε και μπαίνουν στα περβόλια, μα ο γέρο Κρητικός δε γελιέται και γελάει με όλα και λέει ό,τι του αρέση λέφτερα, άφοβα και τα εντεψίζικα είναι ένα από τα παιχνίδια της λύτροσής του.
Ας είναι, φτάνει εφχαριστώ για τη μετάφραση του άρθρου μου, εφχαρίστησα και τον Σακελαράκη, τόγραψα για τους Αμερικανούς-Bon pour I; amerique και δεν έχει παρά τουριστική αξία. Δυστυχώς τ΄αμερικάνικα περιοδικά δεν σηκώνουν καλήτερα άρθρα.Και μερικές φράσεις βαθύτερες που είχα, τις έκοψαν, δε θέλουν να χαλαση η ζαχαρένια τους..
Σε παρακαλώ γράφε όσο μπορείς συχνότερα στην “Κνωσό”, μην αφήσεις να χαθεί το Μεγάλο Κάστρο, που έχεις μέσα σου. Αχ και γιατί να μην κρατάτε πρακτικά, όταν κουβεντιάζετε ν΄ακούω κι εγώ.
Χαιρέτα μου όλους τους Κνώσιους, είμαι μαζί τους πάντα με υπερηφάνεια και αγάπη.
Γεια και χαρά και μη με ξεχνάς !
Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ.