Πώς φτιάχνεται μια παραδοσιακή κατσούνα
Πώς κατασκευάζεται μια παραδοσιακή κατσούνα της Κρήτης; Η κατσούνα-σύμβολο της καθημερινότητας των βοσκών στις Μαδάρες, στον Ψηλορείτη, αλλά και στα άλλα βουνά του νησιού.
Σε πρόσφατη έρευνα, που πραγματοποίησε το ΓΕΛ Βάμου για το εμβληματικό δέντρο της Κρήτης, την “αμπελιτσιά”, που δίδει το ξύλο του για την κατασκευή της κατσούνας, διαβάζει κανείς, και τούτα:
“Κατσούνα ονομάζεται το μπαστούνι των κρητικών. Η κατσούνα εξυπηρετούσε πρακτικά ζητήματα της καθημερινότητας. Το δύσβατο έδαφος της Κρήτης έκανε την κατσούνα απαραίτητη στους βοσκούς, τη χρησιμοποιούσαν για τη μεταφορά του σακουλιού τους με το κολατσιό τους, χρησίμευε ως όπλο, αφού το χτύπημα λόγω των πολλών ρόζων ήταν επώδυνο.
Χρησίμευε ακόμη για να καθαρίζουν τα μονοπάτια από τα κλαδιά, καθώς και για να εγκλωβίζουν ζώα, που προσπαθούσαν να τους ξεφύγουν.
Για την κατασκευή της κατσούνας χρησιμοποιούσαν το ξύλο της “αμπελιτσιάς”, λόγω της ανθεκτικότητας, της ελαστικότητας και της ευλυγισίας του, όπως εξηγεί η γεωπόνος-τεχνολόγος Ηλέκτρα Ρεμούνδου. Επί πλέον, όπως μας είπε ο Γιώργος Κ. από την Κίσαμο, που ασχολείται με την κατασκευή της κατσούνας, “αυτό το ξύλο έχει εκ φύσεως πολλούς ρόζους. Οι ρόζοι αυτοί εκτός από την αντοχή, δίνουν στην κατσούνα και μια μοναδική ομορφιά”.
Βέβαια για την κατασκευή μιας κατσούνας πρέπει πάνω απ΄όλα να βρεθεί το κατάλληλο ξύλο και να κοπεί στη λίγωση του φεγγαριού, που το ξύλο έχει όλους τους χυμούς του, διότι αλλιώς η κατσούνα θα μαμουνιάσει ή θα σπάσει, όπως εξήγησε ο Νίκος Μπριλλάκης.
Στη συνέχεια ακολουθεί η διαδικασία του ξυσίματος και ισιώματος του ξύλου, για να φτάσει, τέλος, στο “γυρίδι”, μια από τις δυσκολότερες φάσεις. Στη φάση αυτή χρησιμοποιείται η φωτιά, η “ανθρακόβωλη” ή σήμερα το καμινέτο. Κι εδώ είναι , που ξεχωρίζουν οι καλοί μαστόροι, όσον αφορά το κυκλικό σχήμα, που θα δώσουν στη “κεφαλή” της κατσούνας. Αν αυτό το σχήμα πετύχει ο βοσκός, που θα την κρατά θα νοιώθει και περηφάνεια, γιατί η κατσούνα του θα ξεχωρίζει.
Μετά από αυτά τα στάδια η κατσούνα είναι έτοιμη για χρήσεις, ξεπερνώντας τις περισσότερες φορές το 1, 5 μέτρο ύψος…