Στέλιος Μαμαλάκης
Για την βιωσιμότητα των πολιτιστικών σωματείων μίλησε στο πρόσφατο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Πολιτιστικών Σωματείων ο πρόεδρος του Συλλόγου Κρητών Αγίου Δημητρίου Στέλιος Μαμαλάκης.
Η ομιλία του:
Αγαπητοί Σύνεδροι
Οι έγκριτοι ομιλητές στο συνέδριο αυτό ανέπτυξαν με εμφατικό τρόπο την τεράστια σημασία της διάδοσης της Κρητικής παράδοσης και όχι μόνο, των ηθών και των εθίμων του τόπου μας αλλά και την συμβολή των Κρητικών πολιτιστικών σωματείων στην προσπάθεια της ανάδειξης του αξιακού συστήματος που θεμελιώνεται από τον λαϊκό αυτό πολιτισμό.
Ωστόσο για όλα τα παραπάνω απαιτείται αξιωματικά αυτό που όλοι θεωρούμε αυτονόητο αλλά στην πράξη δεν είναι. Ποιο είναι αυτό; Μα βέβαια η ύπαρξη οικονομικά βιώσιμων και ανεξάρτητων πολιτιστικών συλλόγων.
Ο προβληματισμός λοιπόν για την οικονομική αυτάρκεια των σωματείων ειδικά σήμερα στην οικονομική συγκυρία που βιώνουμε αφορά μόνο τα ίδια και την εθελοντική συμμετοχή των μελών τους ή έχει και μία σημαντική συνιστώσα που είναι η αρωγή της πολιτείας;
Εδώ λοιπόν ξεκινούν τα μεγάλα ερωτήματα
Ερώτημα πρώτο Ποια είναι συμβολή του πολιτισμού και κατ’επέκταση των πολιτιστικών σωματείων στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας?
Διότι η ανάπτυξη όπως προκύπτει και από τον ορισμό που δόθηκε στην Παγκόσμια Σύσκεψη Πολιτιστικής Πολιτικής, η οποία είχε γίνει στην Πόλη του Μεξικού το 1982 «είναι μια σύνθετη, περιεκτική και πολυδιάστατη διαδικασία, η οποία εκτείνεται πέρα από την απλή οικονομική αύξηση και ενσωματώνει όλες τις διαστάσεις της ζωής και όλες τις δραστηριότητες μιας κοινότητας, όλα τα μέλη της οποίας καλούνται να συμβάλουν και αναμένεται ότι θα επωφεληθούν από τα προϊόντα κάθε μορφής που θα προκύψουν»
Άρα αναγνωρίζεται ή όχι εμπράκτ
ως; από την πολιτεία, ανεξαρτήτου βαθμού διοίκησης, ότι το ανάχωμα απέναντι στην ανεξέλεγκτη και οριζόντια εξάπλωσή της αγοράς και στην αύξηση του τζίρου των “πολιτιστικών” αγαθών, όπως ο τουρισμός, η επικοινωνία, η τέχνη, ο αθλητισμός, οι πληροφορίες, τελικά είναι οι δράσεις και η συσπείρωση γύρω από τους πολιτιστικούς συλλόγους;
Αν λοιπόν καλοπροαίρετα δεχτούμε ότι ναι η πολιτεία αναγνωρίζει την συμβολή αυτή, προκύπτει το επόμενο ερώτημα:
Μπορούν τα πολιτιστικά σωματεία σήμερα στην οικονομική δυσπραγία που κατακλύζει όλους, να στηριχθούν στις πενιχρές εθελοντικές εισφορές των μελών τους ή ακόμα και σε εκδηλώσεις με αβέβαιες αποδόσεις λόγω είτε των οικονομικών συνθηκών είτε λόγω έλλειψης χώρων σε πολλούς δήμους είτε ακόμα και λόγω καιρικών συνθηκών πολλές φορές. Η απάντηση νομίζω είναι προφανής.
Μήπως η λύση θα ήταν οι χορηγίες ιδιωτών; Προφανώς και κάθε χορηγία είναι θεμιτή και καλοδεχούμενη αρκεί να διασφαλίζεται πρωτίστως η ανεξαρτησία του συλλόγου από άλλου είδους παρεμβάσεις και εξαρτήσεις. Όμως και αυτό εκλείπει πλέον διότι σε περίοδο οικονομικής ύφεσης, φορολογικής καταιγίδας και ανυπαρξίας αναπτυξιακού σχεδιασμού οι δαπάνες των εταιριών που θα είχαν την δυνατότητα στήριξης πολιτιστικών δράσεων μέσα από τα προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης είτε έχουν εκμηδενιστεί είτε έχουν στραφεί στην στήριξη αστέγων, ανέργων ή και μεταναστών ακόμα
Η πραγματικότητα όμως είναι αμείλικτη…
Το μέσο λειτουργικό κόστος για μία αίθουσα, το ρεύμα το τηλέφωνο ξεπερνάει ετησίως τα 6000 ευρώ, η υποστήριξη των πολιτιστικών δράσεων μέσα από τις εκδηλώσεις, η ανανέωση και η συντήρηση της ιματιοθήκης η ανάπτυξη των τμημάτων χορού εκμάθησης οργάνων και των υπολοίπων δραστηριοτήτων κάθε συλλόγου ανεβάζει κατακόρυφα το παραπάνω κόστος.
Πώς λοιπόν θα έχουμε πολιτισμικά παραγωγικούς και δραστήριους συλλόγους;
πως θα έχουν νόημα όλα αυτά που αναπτύχθηκαν στο συνέδριο αυτό, όταν οι συνθήκες οδηγούν σε μαρασμό των συλλόγων;
Παρατηρείται εδώ και πολλά χρόνια μια εξασθένιση των καθαρόαιμων πολιτιστικών Συλλόγων . Οι πολιτιστικοί σύλλογοι δεν χρηματοδοτούνται πλέον από το κράτος σε αντίθεση με έναν δημοτικό ή δημόσιο οργανισμό όπου η εισροή κεφαλαίων από την Ε.Ε. και μέσα από διάφορα προγράμματα είναι μεγάλη. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που επέτρεψε και επιτρέπει στις Περιφέρειες και τους Δήμους, να χρηματοδοτούνται και να πραγματοποιούν μεγάλα πολιτιστικά προγράμματα και υπερμεγέθεις εκδηλώσεις αμφιβόλου πολλές φορές πολιτιστικού προσανατολισμού και αισθητικής .
Όμως αυτό μπορεί να αντικαταστήσει την λειτουργία και το έργο των συλλόγων;
Η απάντηση είναι όχι
Διότι τα πολιτιστικά σωματεία εκτός από φορείς πολιτισμού, είναι οι πυρήνες της εθελοντικής συμμετοχής, είναι το στέκι όπου η νέα γενιά μπορεί να διαπαιδαγωγηθεί σε ένα αξιακό σύστημα μακριά από την εμπορευματικοποίηση και τον στείρο καταναλωτισμό, είναι ο μοχλός εξωστρέφειας απέναντι στον κοινωνικό απομονωτισμό που πολλές φορές οι σύγχρονες τεχνολογίες και το internet επιβάλλουν.
Είναι ευθύνη λοιπόν της πολιτείας η στήριξη με κάθε τρόπο της συλλογικότητας και του πολιτισμού.
Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται, πολλοί ισχυρίζονται ότι το θεσμικό πλαίσιο για την αρωγή των πολιτιστικών σωματείων υπάρχει, αλλά δυστυχώς στην πράξη αποδεικνύεται ή ότι αυτό εφαρμόζεται κατά το δοκούν ή ότι το πλαίσιο παρουσιάζει σοβαρές ασάφειες και διαχωρισμούς ανάμεσα σε πολιτιστικούς συλλόγους και αθλητικά σωματεία. Για παράδειγμα υπάρχουν δήμαρχοι-Δημοτικές αρχές που συνδράμουν με επιχορηγήσεις όπως ο Δήμος Ηλίου , ο δήμος Παλαιού Φαλήρου ο Δήμος Νεάς Σμύρνης, Σύρου και πολλοί άλλοι ,υπάρχουν όμως και Δήμοι δυστυχώς είναι η πλειοψηφία, που αρνούνται κάθε βοήθεια, επικαλούμενοι καταλογισμό ευθύνης ενώ ταυτόχρονα χρηματοδοτούν αθλητικά σωματεία ΠΟΙΑ ΑΡΑΓΕ Η ΔΙΑΦΟΡΑ. Μάλιστα το επιχείρημα στις περιπτώσεις αυτές είναι ότι μην διαμαρτύρεστε διότι χρηματοδοτούμε συνδιοργανώσεις εκδηλώσεων με τους πολιτιστικούς συλλόγους παραλείποντας βέβαια ότι οι εκδηλώσεις αυτές δεν μπορεί να είναι ανταποδοτικού οικονομικού χαρακτήρα για τους συλλόγους.
Επιχείρημα βέβαια κενό μιας και η συνδιοργάνωση από την μια προϋποθέτει την ύπαρξη ενεργού και εύρωστου συλλόγου και από την άλλη βέβαια δεν συμβάλλει στην επίλυση των σοβαρών οικονομικών δυσκολιών.
Πολλοί καλοθελητές μπορεί να προτρέξουν και να πούν…μα τι γινόταν τα χρόνια προ κρίσης που το δημόσιο χρήμα δινόταν από το υπουργείο πολιτισμού και από τους δήμους αφειδώς στα σωματεία…Κοιτάξτε να δείτε …αν κάποιοι επιχείρησαν στο παρελθόν να αντιμετωπίσουν συλλόγους σφραγίδες μέσα από ένα πελατειακό σύστημα ως δεξαμενές ψήφων, πολιτικής εκμετάλλευσης και σκαλοπάτια πολιτικής αναρρίχησης δεν μας κάνει όλους ίδιους, δεν μας κάνει συνένοχους και κυρίως δεν αλλοιώνει την τεράστια συμβολή των περισσότερων συλλόγων στην ιστορία αυτού του έθνους.
Εξάλλου υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι τρόποι να εκφραστεί αυτή η παροχή βοήθειας από τους Δήμους η ευρύτερα από την πολιτεία. Για παράδειγμα η προσφορά φορεσιών στα χορευτικά τμήματα , η ενίσχυση με οπτικοακουστικά μέσα για την παρουσίαση λαογραφικών θεμάτων και βέβαια το ιδανικότερο η δωρεάν παροχή στέγης σε κάποιο δημόσιο χώρο. Πέρυσι άκουσα τον Δήμαρχο Περιστερίου να εξαγγέλλει και τελικά να παραχωρεί ενός χώρου 170 τμ για την στέγαση του Συλλόγου Κρητών και ταυτόχρονα και δύο ακόμα πολιτιστικών σωματείων. Αυτό είναι πράγματι έκφραση βοήθειας και ταυτόχρονα αναγνώρισης του έργου ενός πολιτιστικού Συλλόγου.
Πώς λοιπόν θα πορευτούμε όταν στην ίδια χώρα οι όροι δεν είναι ίδιοι για όλους;
Η ανάγνωση και η εφαρμογή των νόμων γίνεται με διαφορετικό τρόπο, η αντιμετώπιση είναι διαφορετική ακόμα και σε όμορους δήμους.
Θα μπορούσα να σας παραθέσω νούμερα που αναδεικνύουν την συνολική αυτή κατάσταση, θα μπορούσα να αναπτύξω και άλλα θέματα που αφορούν ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά σεβόμενος τον χρόνο που μου παραχωρήθηκε θα ολοκληρώσω απευθυνόμενος στον Πρόεδρο και στο Δ.Σ της ομοσπονδίας.
Πρόεδρε ο κυρίαρχος ρόλος ενός πολιτιστικού σωματείου είναι η διάσωση και διατήρηση της παράδοσης καθώς και η σύνδεση της με τους σύγχρονους τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας.. συνεπώς το φετινό συνέδριο θεματολογικά, προσέγγισε αρκετούς από τους παραπάνω στόχους ΟΜΩΣ για να μπορούμε να δρούμε πρέπει πρώτα να υπάρχουμε έχουμε λοιπόν την υποχρέωση όλα τα σωματεία ανεξαρτήτου μεγέθους κάτω από την σκέπη της ομοσπονδίας να ενώσουμε τις φωνές μας αντιμετωπίζοντας ρεαλιστικά και υπεύθυνα την σημερινή πραγματικότητα, αναδεικνύοντας έτσι τα σοβαρά προβλήματα αλλά και ταυτόχρονα παρέχοντάς ένα οδικό χάρτη που θα προτείνει λύσεις και μέσω αυτού:
Να προκαλέσουμε την πολιτεία μέσα από τις τεκμηριωμένες θέσεις-προτάσεις μας
πρώτον να αναγνωρίσει εμπράκτως την ανάγκη στήριξης των πολιτιστικών σωματείων
δεύτερον να δημιουργηθεί ένα σαφές θεσμικό πλαίσιο που να αφορά την ενίσχυση των πολιτιστικών σωματείων και όχι κατά περίπτωση τον διαχωρισμό τους από τα αθλητικά
τρίτο να υπάρχει κοινή αντιμετώπιση σε όλους τους δήμους και τις περιφέρειες ανεξάρτητα από την βούληση και τις επιδιώξεις του εκάστοτε εκλεγμένου άρχοντα
Να εξηγήσουμε και να διασφαλίσουμε τους όρους με τους οποίους μπορεί οι συνέργειες των πολιτιστικών σωματείων με κατάθεση ολοκληρωμένων σχεδίων να αποφέρουν χρηματοδοτήσεις ακόμα και μέσα από ευρωπαικά προγράμματα πολιτισμού.
Για όλα λοιπόν αυτά τα καίρια θέματα θα πρότεινα στο επόμενο συνέδριο να υπάρξει μία ξεχωριστή συνεδρία που θα αποτελέσει την αφετηρία για την ανάδειξη του τεράστιου αυτού θέματος και να είστε σίγουροι ότι η πρωτοβουλία αυτή θα αποτελέσει πόλο συσπείρωσης όχι μόνο των Κρητικών αλλά όλων των πολιτιστικών φορέων της χώρας μας.