Αυτό που κάνει την κρητική διατροφή να ξεχωρίζει, είναι η χρήση των αγνών υλικών, ο σεβασμός στην εποχικότητα και η ελάχιστη δυνατή επεξεργασία των τροφών. Υπάρχουν 18 προϊόντα ζωικής και φυτικής παραγωγής, χαρακτηρισμένα ως προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Γ.Ε.), καθώς και 12 κρητικοί οίνοι.
Διαβάστε τη λίστα από το CretanFoodNews!
Ελαιόλαδο και ελιές:
Χαρακτηριστική είναι η έκφραση των γηραιότερων Κρητικών «ακόμα και η σκιά της είναι ευεργετική».
Γαλακτοκομικά προϊόντα:
Η κτηνοτροφική παράδοση στην Κρήτη, έχει να παρουσιάσει εξαιρετικά τυριά με βάση το αιγοπρόβειο γάλα, όπως και άλλα προϊόντα γάλακτος, το γιαούρτι και τον ξινόχοντρο.
Τέσσερα είδη τυριών είναι χαρακτηρισμένα ως ΠΟΠ. Η γραβιέρα Κρήτης, η ξινομυζήθρα Κρήτης, τοπηχτόγαλο Χανίων και το ξύγαλο Σητείας.
Εξαιρετικά είναι επίσης και διάφορα λευκά και κίτρινα τυριά όπως τα ανθότυρο, μυζήθρα, κεφαλοτύρι, μαλάκα, στάκα και τυροζούλι.
Φρούτα:
Τα φρούτα, κυρίως εσπεριδοειδή, ευδοκιμούν σε πολλές περιοχές της Κρήτης. Φημισμένα είναι τα πορτοκάλια της περιοχής του Μάλεμε Χανίων (ΠΟΠ) όπως και της περιοχής του πεδινού Μυλοποτάμου, τα κεράσια Γερακαρίου, οι μπανάνες Άρβης και τα μήλα Οροπεδίου. Σήμερα έχουν αναπτυχθεί εναλλακτικές καλλιέργειες και τυποποίηση καινοτόμων προϊόντων, όπως τα φραγκόσυκα.
Παραδοσιακά, σημαντικό ρόλο στο διαιτολόγιο των Κρητικών αλλά και στο εμπόριο είχαν τα σύκα και οι σταφίδες, που αποξηραίνονταν. Περιέχουν υψηλή ενεργειακή αξία και καταναλώνονται κυρίως τον χειμώνα. Επίσης, σημαντικά είναι τα υποπροϊόντα της αμπέλου ως γλυκαντικές ουσίες, όπως το πετιμέζι.
Κρέας :
Οι Κρητικοί κατανάλωναν περισσότερο αρνί και κατσίκι και λιγότερο μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας. Σήμερα, το απάκι αντικαθιστά πολλά αλλαντικά ιταλικής και ισπανικής προέλευσης στην ελληνική δημιουργική κουζίνα.
Ψωμί και Παξιμάδι:
Το κρητικό παραδοσιακό ψωμί, όπως και το παξιμάδι αντίστοιχα, αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της κρητικής κουλτούρας. Το ψωμί και οι παραλλαγές του στην Κρήτη σχετίζονται με το καθημερινό διαιτολόγιο αλλά συναντάμε επίσης λατρευτικά και εθιμικά ψωμιά (χριστόψωμο, λουχουνόψωμα, της βάπτισης και τα γνωστά γαμοκούλουρα τα ξομπλιαστά.) Το Κρητικό παξιμάδι έχει χαρακτηριστεί ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ).
Μέλι:
Το μέλι, βασικό προϊόν της Κρήτης, συνδέεται με την πλούσια βιοποικιλότητα των αρωματικών φυτών και βοτάνων που ευδοκιμούν στο νησί. Το μέλι δίνει στην κρητική κουζίνα τις γλυκές γεύσεις, χωρίς την προσθήκη ζάχαρης και συνδυάζεται πολύ συχνά με τα τυροκομικά. Τα πιο δημοφιλή είναι το θυμαρίσιο μέλι και τοπευκοθυμαρόμελο, τα οποία έχουν εξαιρετικά αρώματα, συνδυάζοντας πολλές ευεργετικές ουσίες για την υγεία.
Τσικουδιά:
Η τσικουδιά έχει συνδεθεί με τη φιλοξενία και την ευγένεια και συχνά μια φιλία και μια γνωριμία στην Κρήτη ξεκινά με ένα ποτηράκι τσικουδιάς. Από τον Οκτώβριο ως και τα τέλη Νοεμβρίου, σε κάθε χωριό γίνονται τα παραδοσιακά «καζάνια» για την απόσταξη της τσικουδιάς και αποτελούν ευκαιρία γιορτής και συνύπαρξης των πολλών φανατικών οπαδών του «νερού που καίει»!
Ψάρια:
Υπάρχουν φημισμένες περιοχές, όπου μπορεί κανείς να βρει ολόφρεσκα ψάρια, τόσο στο Κρητικό όσο και στο Λυβικό πέλαγος. Η Κίσσαμος στα Χανιά, η Αγία Γαλήνη στο Νότιο Ρέθυμνο, η Μίλατος, η Ελούντα, η Πλάκα στο Λασίθι φημίζονται για τις όμορφες ψαροταβέρνες τους και την αλιεία.
Ιδιαίτερος και χαρακτηριστικός μεζές της Κρήτης είναι τα σαλιγκάρια ή αλλιώς οι χοχλιοί. Ψήνονται με διάφορους τρόπους, με χόντρο, γιαχνί με πατάτες και κολοκύθια, τηγανητοί ή μπουμπουριστοί.
Άλλες καλλιέργειες:
Τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη εμφανίζονται νέες, πολλά υποσχόμενες καλλιέργειες ή αναβιώνουν παλιότερες, που αποτελούσαν κύριες πηγές εμπορίου, όπως η καλλιέργεια χαρουπιού, αλλά και αλόης.
Ο κρητικός αμπελώνας
«τι θα ήταν το φαγητό χωρίς καλό κρασί…»
Οι πιο φημισμένες ποικιλίες που αναβιώνουν στα ποτήρια μας είναι τα λευκά, βηλάνα, βιδιανό, δαφνί, θραψαθήρι, μαλβαζία, μοσχάτο, πλυτό και τα κόκκινα με πρωταγωνιστές το κοτσιφάλι, το λιάτικο και το μαντηλάρι.
Η Περιφέρεια Κρήτης δημιούργησε το σήμα «ΚΡΗΤΗ» για τη σήμανση των παραδοσιακών τοπικών προϊόντων ύστερα από ενδελεχή έλεγχο. Υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης και με τους ίδιους στόχους λειτουργούν δύο ακόμα περιφερειακά σήματα για την κρητική κουζίνα και τα επισκέψιμα οινοποιεία.
Για περισσότερα εκλεκτά κρητικά προϊόντα, επισκεφτείτε το e-Shop μας εδώ