Ο πρώτος ναός των Αγίων Τεσσάρων Νεομαρτύρων, εκ Μελάμπων Ρεθύμνου
Γράφει ο Σταύρος Φωτάκης
«Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΑΓ ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΝΑΚΑΙΝΗΣΘΗ
ΑΠΡΙΛΙΟΥ 12 ΕΤΟΣ 1893», αναφέρει η σχετική επιγραφή στην πρόσοψη και
πάνω από την κεντρική είσοδο του Ιερού Ναού, που βρίσκεται στον οικισμό Άγιος
Ιωάννης Αμαρίου του Ρεθέμνους. Και μόνο η λέξη «ΑΝΑΚΑΙΝΗΣΘΗ» τα λέει όλα.
Σημαίνει με απλά ελληνικά ότι προϋπήρχε ναός, που ανηγέρθη λίγα χρόνια μετά τον
αποκεφαλισμό τωνΑγίων. Προφανώς καταστράφηκε και λεηλατήθηκε ο ναός αυτός
από τους αλλόθρησκους Τούρκους, γιαυτό και δεν έχουνε διασωθεί παλιές εικόνες.
Ύστερα από αυτό το αδιαμφισβήτητο ντοκουμέντο δικαίως θεωρείται, ο πρώτος
Ιερός Ναός που ανηγέρθη αφιερωμένος αποκλειστικά και μόνο στη μνήμη των
Αγίων, πολιούχος στο κέντρο τουοικισμού,γεγονόςπουγνωρίζουνεκαιτονίζουνε
όλοι οι εκάστοτε Ιεράρχες της Μητροπόλεώς μας Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων.. Η
παλιότερη εικόνα των Αγίων που υπάρχει στον Ιερό Ναό είναι η, αγιογραφηθείσα
αργότερα από τον Ηγούμενο της Ι.Μ Ασωμάτων Γαβριήλ. Πάγκαλο, το έτος 1904.
Με προσωπικές θυσίες τα αδέρφια Παπαδογιάννη (εγγόνια του Νεομάρτυρα
ΑΓΓΕΛΗ), ο Μιχαήλ (Μιχελής), ο Γεώργιος (Γιωργάκης) και η Αννέτα (Μοναχή
στην Ι.Μ.Παναγίας Καλυβιανή), πρωτοστατήσανε σε εράνους και άλλες ενέργειες,
αλλά και με την προσωπική εργασία όλων των τότε κατοίκων του χωριού και
χτίστηκε ο πρώτος ιερός ναός των Αγίων.Το οικόπεδο, σύμφωνα με τις μαρτυρίες,
ήτανε αμπέλι και το εδώρησε η θεοσεβούμενη Αννέτα Παπαδογιάννη, στη θέση του
οποίου ανηγέρθη, ο υπάρχων ιερός ναός.»
Νεότεροι είναι οι Ιεροί Ναοί που ανεγερθήκανε στην Αγία Γαλήνη, στις Μέλαμπες
και στο Ρεθυμνο, καθώς και τα παρεκκλήσια που έχουνε ανεγερθεί σε διάφορα άλλα
μέρη.
Κλίτη επίσης έχουνε αφιερωθεί στη μνήμη των Αγίων, σε διάφορους Ιερούς
Ναούς. Όπως αναφέρει ο Μιχάλης Μ.Παπαδάκης, Προμηθεύς ο Πυρφόρος, τ.21,
έτος 1980, στον οικισμό Ακτούντα Αγίου Βασιλείου στη διμάρτυρη εκκλησία του
Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, αφιερώθηκε το ένα κλίτος στους Αγίους το έτος
1877. Είναι επομένως το πρώτο κλίτος και όχι Ιερός Ναός αφιερωμένος εξ
ολοκλήρου στη μνήμη των Αγίων.
Ανέκαθεν υπήρχε στενή σχέση των οικισμών Μελάμπων και Αγίου Ιωάννη και των
κατοίκων τους, όπως προκύπτει από ιστορικά έγγραφα,τα οποία έχω συμπεριλάβει
στα εκδοθέντα βιβλία μου, πολλά από τα οποία έχω δημοσιεύσει και ξεχωριστά
(Λιμάκιδες-Λίμας, Παραδείσι-Παραδεισανήδες). Από διασωθέντα έγγραφα
προκύπτει ότι η οικογένεια Λίμα ήτανε υπαρκτή και ονομαστή στον Άγιο Ιωάννη
Χλιαρό Αμαρίου (Ιερεμίας Λίμας, Αναγνώστης Λίμας, Κωσταντής Λίμας, π.
Μάρκος Λίμας). Ο Ιερεμίας Λίμας (1730-1799) διετέλεσε Ηγούμενος της
Ιεράς Μονής Ασωμάτων για είκοσι χρόνια (1779-1799).
Ο Αναγνώστης Λίμας ανιψιός του Ηγουμένου Ιερεμία Λίμα συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των κατοίκων της επαρχίας Αμαρίου, που αναφέρονται στο «Μαρτυρικό» του έτους 1848, και επιβεβαιώνουνε τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας του Μοναστηριού Βούλγαρη στη Μονή Ασωμάτων που έγινε το έτος 1786. Αναγνώστης Λιμάκις αναφέρεται επίσης (προφανώς πρόκειται για το ίδιο
πρόσωπο) να έχει αντιδικία με κάτοικο του Βυζαρίου για κτηματικές διαφορές το
έτος 1743. Ο π.Μάρκος Λίμας αναφέρεται σε Νοταριακή Πράξη του έτους 1607
μετά του αδερφού του Κοσταντί Λίμα αλλά και έχει καταγραφεί από τον
γράφοντα και μάλιστα σε τοπωνύμιο σχετικό, στου Παπά Μάρκο τσι πεζούλες.Για
την οικογένεια Λιμάκι ή Λίμα αναφέρεται ότι απόγονοι της οικογένειας Λίμα από
τον οικισμό Παραδείσι Μελάμπων, μετοικήσανε στον οικισμό Άγιος Ιωάννης
Χλιαρός ΑμαρίουΡεθύμνου, από τουςοποίους άλλοι διατηρήσανε το επώνυμο Λίμα
και άλλοι το μεταπλάσανε σε Παραδεισανός, συνώνυμο του οικισμού Παραδείσι.
Τέλος, μαρτυρίες Αϊγιαννιωτών και Μελαμπιανών, λένε ότι, τότε που δεν υπήρχανε
αμαξωτοί δρόμοι, πολλά περάσματα των Μελαμιανών προς και από το Ρέθυμνο
και το Αρκάδι, ήτανε από τα Αμαριώτικα χωριά.
