Παύλος Μελάς: Σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα
Από την Έρση Βαρβέρη
- Ο Παύλος Μελάς, εμβληματική μορφή του Μακεδονικού Αγώνα, γεννήθηκε σαν σήμερα 29 Μαρτίου 1870 και έφυγε από τη ζωή το φθινόπωρο του 1904 στη Σιάτιστα της Μακεδονίας.
- Τον Παύλο Μελά τον αποκαλούσαν με το επιχειρησιακό όνομα Καπετάν Μίκη Ζέζα, από τα χαïδευτικά ονόματα των παιδιών του, του Μιχάλη και της Ζωής. Μετά από την ατυχή έκβαση του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, συμμετέχει από τους πρώτους στην προώθηση της ελληνικής επιρροής στην περιοχή της Μακεδονίας, ως αντίδραση στη δράση των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Μετά μάλιστα από παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης ο Παύλος Μελάς αναλαμβάνει την αρχηγία του Μακεδονικού Αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους.
- Γράφει ο Ίωνας Δραγούμης στον πρόλογο του βιβλίου του «Ηρώων και Μαρτύρων αίμα»: «Και οι Έλληνες ξύπνησαν. Γιατί ξύπνησαν τώρα μόνο; Επειδή είναι τυφλοί οι άνθρωποι· και οι περισσότεροι γεννήθηκαν για να είναι και μικροί. Σπίθες κοντές είναι οι στιγμές που ξυπνούν και νιώθουν τη μετριότητα που βαρύνει επάνω τους. Σπίθα είναι όταν λέγουν·
- – Ω τι ανυπόφορη που είναι η μετριότητά μου!
- Τέτοια μια σπίθα τους άναψε ο Παύλος Μελάς. Όσοι συνηθίζουν να συλλογίζονται, ας στοχασθούν πόσο μεγαλύτερος από τους άλλους Έλληνες έπρεπε να είναι ο Παύλος Μελάς για να καταφέρει να τους ανάψει».
- Συνεχίζει ο Δραγούμης: «Μια μέρα κοντά στα σύνορα, φόρεσε τα ρούχα και τα όπλα του πολέμου και πρώτη φορά φανερώθηκε καπετάνιος στα παλικάρια του, ο Μίκης Ζέζας. Τους κάλεσε και τους είπε λόγια ζεστά και φωτεινά για τους Μακεδόνες που υποφέρνουν τόσα από τους Βουλγάρους και για το τι πρέπει να κάμουν να τους σώσουν από τα βάσανα· τους εξήγησε και πως θέλει να φέρνονται μαζί του και αναμεταξύ τους. Ενθουσιάστηκαν, πολλοί δάκρυσαν και όλοι φώναξαν ζήτω. […]
- Γράφει στη γυναίκα του πριν τον θάνατό του σ’ ένα από τα τελευταία του γράμματα «Πότε σας συλλογίζομαι και σας επιθυμώ με πόθον ακατάσχετον, πότε πάλι είμαι ενθουσιασμένος και αισιόδοξος, πότε απογοητευμένος, αλλ’ οπωσδήποτε πάντοτε πάσχων τόσον πολύ ηθικώς ώστε λησμονώ τους σωματικούς κόπους και πόνους».
- Σε άλλο γράμμα γράφει στη γυναίκα του «Σε φιλώ άλλην μιαν φοράν και σου εύχομαι αγάπη μου ευτυχίαν και χαράν εις τον βίον σου. Την νύχτα εις τα λημέρια μας όταν τυχόν φανεί ένα άστρο σου στέλλω χίλια φιλιά…».
- Την ώρα που τον τουφεκίζουν, βγάζει από τον λαιμό του το σταυρό που φορούσε και λέει ο Παύλος Μελάς σύμφωνα με τον Δραγούμη «Να το δώσεις στη γυναίκα μου· και το τουφέκι στον υιό μου· να πεις ότι το καθήκον μου το έκαμα».
- Με τον θάνατό του ο Παύλος Μελάς νίκησε τη μετριότητα σύμφωνα με τον Δραγούμη.
- Το βιβλίο αυτό το έγραψε ο Ίωνας Δραγούμης το 1907 για να περιγράψει τη σύντομη δράση και τον ηρωικό θάνατο του Παύλου Μελά στη Μακεδονία, ο οποίος ήταν σύζυγος της αδερφής του Ναταλίας.
- Ο θάνατός του έγινε ευρέως γνωστός και επηρέασε βαθιά την κοινή γνώμη της εποχής.
- Ο Παύλος Μελάς, αποτελεί υπόδειγμα γενναιότητας και αυταπάρνησης για την απελευθέρωση της πατρίδας στην ελληνική ιστορία και θεωρείται πρωτεργάτης του Μακεδονικού Αγώνα.