Το κρητικό χιούμορ; Είναι ψυχοθεραπευτικό
Όταν πέθανε η Μαρία Κάλλας, ένας ραδιοφωνικός σταθμός στην Ιεράπετρα της έκαμε αφιέρωμα. Άκουγαν, λοιπόν, στο καφενείο οι νέοι την Κάλλας να τραγουδά μια άρια, ότα έφταξε ένας γέρος.
-Ίντα γροικάτε;
-Τη Μαρία Κάλλας που τραγουδεί.
Κι εκείνος:
-Τραγουδεί λέει; Εγώ νόμιζα πως της μάγκωσε η πόρτα το δαχτύλι.
Το μάτι
-Το αμάτι μου με πονεί φοβερά. Ίντα να κάμω;
-Kατέχω΄γω. Εμένα ένα αντόντι που μ΄απόνιε το ΄βγαλα.
Του άλλου
-Ποια γυναίκα έχει τα περισσότερα θέλγηστρα; Ρώτησαν κάποτε ένα ποιητή.
Κι εκείνος:
-Του αλλουνού.
Τι σπούδαζε
Το βοσκό του Ψηλορείτη ρωτά ένας γείτονας:
-Κωστή, μα που είναι ο γιος σου;
-Στην Ιταλία σπουδάζει
-Τι σπουδάζει;
-Λύκος
-Λύκος λέει.
-Ναι, λύκος. Τρακόσα πρόβατα μου΄χει φάει σε τέσσερις μήνες.
Έχετε βρεθεί σε παρέα κρητικών, στην οποία να παρευρίσκονται κι άλλα άτομα που δεν είναι κρητικοί, σε στιγμή κεφιού που εκδηλώνεται με κρητικό χιούμορ και κρητικά ανέκδοτα; Ασφαλώς θα έχετε παρατηρήσει, ότι οι κρητικοί ανταποκρίνονται με πολύ γέλιο σε αυτά, ενώ οι υπόλοιποι κοιτάζονται μεταξύ τους για το που είναι το αστείο. Αν όχι δοκιμάστε το.Το κρητικό χιούμορ που αντανακλάται στη μορφή και το περιεχόμενο του κρητικού ανέκδοτου, και όχι μόνο, είναι ιδιότυπο και γι΄αυτό διαφορετικό από το ευρύτερο ελληνικό χιούμορ που΄χει μιας άλλης μορφής κριτήρια αξιολόγησης ως προς την αστειολογία του.
Το κρητικό χιούμορ είναι πολύ απλό και χαίρει γνήσιας λαϊκής κρητικής σοφίας. Δεν είναι γεμάτο από υπονοούμενα, εκλεπτυσμένη ευγένεια, σαρκασμό και ειρωνεία, ασαφή και δυσνόητα λόγια, καυστικά σχόλια. Δεν ενδιαφέρεται να επιτεθεί σε μειονότητες, να χειραγωγήσει και να ασκήσει επιρροή, να εκφράσει ιδεολογικές κατευθύνσεις, να αντεπιτεθεί στη καθεστηκυία τάξη και να αντιδράσει στα κατεστημένα σχήματα ή κανόνες αυτής της κοινωνίας. Δεν δογματίζει,δεν εξιδανεικεύει, δεν διαστρέφει την πραγματικότητα. Δεν είναι στερεότυπο και προσποιητό. Είναι ελεύθερο και γνήσιο. Διέπεται από αυθορμητισμό, πηγαία αυθεντική έκφραση και αφοπλιστική λιτότητα.
Αναλυτικότερα το κρητικό χιούμορ ενδιαφέρεται να καταγράψει την πραγματικότητα, έτσι όπως ακριβώς είναι. Θάλεγε κανείς, ότι προσγειώνει στην πραγματικότητα της καθημερινής ζωής μ΄ένα λογικοκρητικό τρόπο και σε συνάρτηση με την αμεσότητα της εξωστρεφούς σκέψης, απαλλαγμένο από πόθους, πάθη και επιθυμίες. Αν αναλογισθεί κανείς, ότι οι Κρήτες είναι άνθρωποι με έντονη ιδιοσυγκρασία, τότε κατανοεί γιατί το χιούμορ τους είναι ακριβώς το αντίθετο ως προς την ποιότητά του. Αυτό σημαίνει, ότι το ανέκδοτο και η αστειολογία τους είναι προικισμένα με το λυτρωτικό χάρισμα της υπέρβασης από τις έντονες διεγερτικές συναισθηματικές καταστάσεις και της υπέρβασης κατ΄αναλογία της σκέψης σε εγρήγορση.
Η ομορφιά επομένως του κρητικού χιούμορ επικεντρώνεται στα γήινα και καθημερινά. Για το λόγο αυτό είναι ιδιαίτερα ψυχοθεραπευτικό, αφού μπορεί ν΄ανταποκρίνεται με επιτυχία στους περιορισμούς της καθημερινής ζωής, που προέρχονται από το άγχος, το θυμό, τον πόνο ή την ενοχή.
Μια γιαγιά
Μια γιαγιά με πολύ μικρή σύνταξη πήγε στο γιατρό. Όταν τέλειωσε η εξέταση βγαίνει να πλερώσει.
-Πόσα χρωστώ, γιατρέ μου;
-5.000 δραχμές γιαγιά, της λέει εκείνος.
-5.000 δραχμές; Μα εγώ από τον ΟΓΑ παίρνω πολύ λίγα. Γιάντα μου παίρνεις τοσανά;
-Κατέχεις γιαγιά πόσα χρόνια και γω σπούδαζα;
-Ε, κι εγώ γιατρέ θα την πλερώσω που ΄σουνα εσύ μπουνταλάς;
Μαίρη Κογκάκη, ψυχολόγος
(Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Κρητικός Λόγος” του Συλλόγου Κρητών Π. Φαλήρου)