Χανιά: Η υπόγεια κρήνη της Σπλάντζιας
Χανιά. Πλατεία Σπλάντζιας στο κέντρο της πόλης με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο και το ναό του Αγίου Νικολάου, που κτίστηκε πριν από 695 χρόνια…
Εκατοντάδες τα κάθε μορφής μνημεία, που κοσμούν την κρητική πόλη με την τόσο πλούσια ιστορία, και που πολλά δεν τάχει φέρει ακόμη στην επιφάνεια η έρευνα.
Την δεκαετία του 1980 έγινε γνωστή μια υπόγεια κρήνη στην ιστορική πλατεία της Σπλάντζιας. Την υπόγεια αυτή κρήνη, όπου σε οδηγούν 27 σκαλοπάτια, την δημιούργησαν και την χρησιμοποιούσαν οι Μουσουλμάνοι, για να πλένονται πριν πηγαίνουν για προσευχή στο εκεί τέμενος.
Σύμφωνα με τα “Χανιώτικα Νέα” στα Χανιά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, η Πλατεία της Σπλάντζιας ήταν τόπος αναψυχής αλλά και εμπορικό κέντρο των Τούρκων, όπως ακριβώς το ίδιο ήταν για τους χριστιανούς, η πλατεία του Σαντριβανίου.
Σύμφωνα με πληροφορίες του κ. Ανδριανάκη, «μετά από ανασκαφή που κάναμε βρήκαμε τη σκάλα με 27 σκαλοπάτια, που οδηγούσε στην υπόγεια κρήνη. Όπως μας είπαν παλιοί κάτοικοι, είχαν κατεδαφίσει τον θόλο της στη δεκαετία του ’50 και είχαν βάλει πολιτικούς κρατούμενους να την μπαζώσουν. Διαπιστώσαμε ότι πρόκειται για την υπόγεια κρήνη του τζαμιού του Αγίου Νικολάου απέναντι, όπου εκτός από την προμήθεια νερού, κατέβαιναν να πλύνουν τα πόδια τους οι μουσουλμάνοι πριν μπουν στο τζαμί».
«Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό μνημείο», σημείωσε ο κ. Ανδριανάκης, «με γλυπτό διάκοσμο, που επικοινωνούσε με τις βενετσιάνικες δεξαμενές κάπου στην οδό Δασκαλογιάννη. Φροντίσαμε για τη συντήρηση και αποκατάσταση της κρήνης με πιστώσεις από τα ΜΟΠ. Παράλληλα φροντίσαμε για την εξυγίανση του ιστορικού πλατάνου, που κόντευε να ξεραθεί και από τότε πήρε ξανά ανάπτυξη. Αποκαταστήσαμε τον θόλο και τη σκάλα και φέραμε το μνημείο σε σημείο, ώστε να είναι επισκέψιμο. Πάνω από την κρήνη, όπου συνήθιζαν να κάθονται οι μουσουλμάνοι της περιοχής, υπήρχε ένα κομψό, κτιστό κιόσκι σε αραβικό ρυθμό, που κι αυτό είχε κατεδαφιστεί».
Επιπλέον στοιχεία για την κρήνη και την πλατεία Σπλάντζιας πληροφορηθήκαμε από το θαυμάσιο πόνημα που συνέγραψε το 1971 ο Χαρίδημος Ι. Πολυχρονίδης, που, μεταξύ άλλων, αναφέρει τα εξής: «Η πλατεία Σπλάντζιας βρίσκεται στο κέντρο περίπου της παλιάς πόλης των Χανίων και είναι η ετέρα των μεγάλων πλατειών της. Η άλλη είναι του Σαντριβανίου. Ονομάσθηκε Σπλάντζια επί Ενετών. Στο κέντρο της πλατείας υπήρχε πολυγωνικό περίπτερο που λεγόταν “Μουβεκητχανές” και κτίσθηκε από τον πορθητή των Χανίων Γιουσούφ Πασά και αποτελούσε κέντρο συναντήσεων και συσκέψεων των ιθυνόντων Τούρκων που λάμβαναν αποφάσεις κατά των χριστιανών. Κοντά στο περίπτερο αυτό υπήρχαν υπόγεια αναβρυτήρια τα οποία χρησιμοποιούσαν οι περίοικοι για ύδρευση».
Για τα αναβρυτήρια αυτά των Τούρκων και τον Ιερό Ναό με την πλατεία ρωτήσαμε τους σεβάσμιους εφημερίους του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου π. Εμμανουήλ Μπλαζάκη και π. Δημήτριο Λιόλιο, οι οποίοι μας είπαν: «Tα νερά της υπόγειας κρήνης εκτός από την ύδρευση τα χρησιμοποιούσαν οι μουσουλμάνοι για να πλένονται και στη συνέχεια να εισέρχονται για προσευχή στον μετά από μετατροπή Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου σε τέμενος».
Οι ίδιοι, συνέχισαν, επισημαίνοντας για τον περικαλλή Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου τα εξής: «Ο Ναός του Αγίου Νικολάου ήταν το καθολικό της μονής του τάγματος των δομινικανών μοναχών στα Χανιά και κτίσθηκε γύρω στα 1320. Μετά, όμως, από την κατάληψη της πόλης των Χανίων από τους Τούρκους, το 1645, μετατράπηκε σε τζαμί και ονομάσθηκε Χιουγκάρ Τζαμισί, δηλαδή το τζαμί του ηγεμόνα και ήταν το κεντρικό τζαμί της πόλης. Το 1918 οι ορθόδοξοι των Χανίων κατέλαβαν τον Ναό και τον καθιέρωσαν προς τιμή του Αγίου Νικολάου».