Μαρίνος Χαρμπούρης: Ο άθλος ενός Κρητικού στην Αγία Πετρούπολη
Η μεταφορά του βράχου (Χαρακτικό του Ι. F.Schley -1770)
To κατόρθωμα θεωρήθηκε “τεχνικό θαύμα” της εποχής και σήμερα χαρακτηρίζεται σαν το μεγαλύτερο τεχνικό επίτευγμα Έλληνα, μετά το Βυζάντιο. Ποιος ήταν ο Έλληνας, που πέτυχε αυτό το ακατόρθωτο για την εποχή του; Ένας Κρητικός, που γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά: Ο Μαρίνος Χαρμπούρης, τεχνικός σύμβουλος της Αικατερίνης της Μεγάλης, που κατόρθωσε να δώσει λύση στο πρόβλημα της μετακίνησης ενός τεράστιου συμπαγή βράχου, προκειμένου να χρησιμεύσει ως βάση για τον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Πέτρου στην Αγία Πετρούπολη.
Το 2003 αυτό το μεγάλο επίτευγμα ήλθε στην επικαιρότητα με αφορμή τα 300 χρόνια από την ίδρυση της Αγίας Πετρούπολης. Έτσι αντιπροσωπεία της Ρώσικης Κυβέρνησης ζήτησε συνεργασία για την παρουσίαση ιστορικών γεγονότων, που συνδέονται με την Ελλάδα κατά την περίοδο εκείνη. Η Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας θεώρησε σκόπιμο να επαναφέρει στη μνήμη των σημερινών Ρώσων ένα αδιανόητο “τεχνικό θαύμα” που συνδέεται με την δημιουργία της τότε Ρωσικής πρωτεύουσας.
Από έλος της Φινλαδίας μεταφέρθηκε στην Πετρούπολη το 1770 βράχος 2.000 τόνων. Ο αργότερα κόμης Χαρμπούρης και με τιμές από διάφορα πανεπιστήμια και ακαδημίες κυκλοφόρησε στο Παρίσι λεύκωμα, στο οποίο περιγράφει τον “άθλο” και παρουσιάζει σχεδιαγράμματα για την επίτευξή του.
Για το μεγάλο επίτευγμα οργανώθηκε τον Ιούνιο του 2003, με την συνδρομή Ελλήνων καθηγητών και τη συνεργασία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, έκθεση στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, στο Γκάζι, όπου παρουσιάστηκαν όχι μόνο σε μεγένθυση τα σχέδια του Χαρμπούρη, αλλά και ξύλινα ομοιώματα των κατασκευών.
Ποιος ήταν, όμως, ο Μαρίνος Χαρμπούρης (1929-1782);
Σύμφωνα με την Vikipedia, ήταν Έλληνας μηχανικός, που γεννήθηκε στην Κεφαλονιά, στο ενετοκρατούμενο Αργοστόλι, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας (στα ιταλικά εμφανίζεται ως Carburi), με απώτερη καταγωγή από την Κρήτη. Είχε τρεις αδελφούς, τους Τζοβαμπατίστα ή Τζαμπατίστα (Giovanni Battista, Κεφαλονιά 1722 -Πάδοβα 1804),Μάρκο (Κεφαλονιά 1731 – Πάδοβα 1808) και Πάολο (Κεφαλονιά 1740 -Ζάκυνθος 1813), καθώς και μια αδελφή, τη Μαρία (Κεφαλονιά 1735 -;), σύζ. Χωραφά (Corafa).
Σπούδασε μαθηματικά στηνΜπολόνια και μηχανικός στη Βόννη, όπου πήρε το δίπλωμά του.Μια παράνομη πράξη τον ανάγκασε να καταφύγει στηνΤεργέστη, αλλάζοντας ταυτόχρονα το όνομά του σε Αλέξανδρος Λάσκαρις. Το 1761 κατετάγη στο στρατό της Μαρίας Θηρεσίας και το 1763 εγκαταστάθηκε στη Ρωσία, όπου τον πήρε υπό την προστασία του ο Κεφαλονίτης στρατηγός Πέτρος Μελισσηνός. Το 1770 έγινε αξιωματικός στο Σώμα Μηχανικών τηςΜεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας.
Το 1770, εκτέλεσε φιλόδοξο μηχανικό σχέδιο μεταφέροντας συμπαγή βράχο 2.000 τόνων, από απόσταση 20 χιλιομέτρων, από τους βάλτους τηςΦινλανδίας, στο κέντρο της Αγίας Πετρούπολης, μετατρέποντάς τον σε βάση του αγάλματος του τσάρου Μεγάλου Πέτρου, έργο του ροκοκό Γάλλου γλύπτη Φαλκονέ.
Για να τα καταφέρει, ο Χαρμπούρης σχεδίασε έναν ιδιότυπο μηχανισμό ρουλεμάν και χρειάστηκε να στήσει ένα ολόκληρο χωριό, ικανό να στεγάσει 400 εργάτες και τεχικούς, προκειμένου να ξεκινήσει τη διαδικασία της μεταφοράς (χειμώνας 1769-70), η οποία στο τελικό στάδιό της ολοκληρώθηκε με τη συνδρομή του ρωσικού ναυτικού. Το έργο κόστισε συνολικά 300.000 γαλλικά φράγκα. Για το κατόθρωμά του, ο Χαρμπούρης έλαβε το βαθμό του αντισυνταγματάρχη, ορίστηκε διεθυντής στη Σχολή Αξιωματικών του ρωσικού στρατού[15] και έλαβε ως αμοιβή 7.000 ρούβλια.
Μετά το θάνατο της συζύγου του, το 1777, πήγε στοΠαρίσι. Στη συνέχεια περιπλανήθηκε σε Πετρούπολη, Βενετία και Βιέννη, για να καταλήξει στην Κεφαλονιά την επόμενη χρονιά. Οι Βενετικές αρχές του παραχώρησαν μια μεγάλη, αλλά βαλτώδη, έκταση στην περιοχή του Λιβαδιού, στη χερσόνησο της Παλικής. Με τη συνδρομή της δεύτερης συζύγου του, Στεφανί, και δυο συνεργατών του επιχείρησε, με αρδευτικά μέσα (ανοίγοντας χαντάκια που υπάρχουν έως σήμερα) και τη χρήση νέων μεθόδων εκμετάλλευσης, να καλλιεργήσει και να επεξεργαστεί αποικιακά φυτά.
Εκεί, ο Χαρμπούρης και ένας από τους δυο συνεργάτες του, δολοφονήθηκαν κάτω από αδιευκρίνηστες συνθήκες το 1782. Για την πράξη κατηγορήθηκαν κάποιοι εργάτες του κτήματος από τη Λακωνία, στους οποίους αποδόθηκε η πρόθεση της ληστείας.