SOS: Το Φρούριο Ιτζεδίν. Η φθορά του χρόνου το αποτελειώνει!…
Επίσκεψη και ξενάγηση στο Φρούριο Ιτζεδίν, στα Χανιά, την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου, διοργανώνει το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, το οποίο εκφράζει παράλληλα την αγωνία και τον προβληματισμό του για την προστασία και ανάδειξή του. Συνάντηση των επισκεπτών στις 10.30 στο Φρούριο. Ξεναγοί-ομιλητές η Ειρήνη Καλαϊτζάκη και ο Μανώλης Μανούσακας.
Πόσοι, αλήθεια, γνωρίζουν ποιο είναι το Φρούριο Ιτζεδίν, στην είσοδο του Κόλπου της Σούδας, 14 χιλιόμετρα ανατολικά των Χανίων, όπου μέσα σ΄ αυτό “φιλοξενήθηκαν”, όπως γράφει στο epoxi.gr, η Ειρήνη Καλαϊτζάκη, ποινικοί και πολιτικοί κρατούμενοι με δεκάδες εκτελέσεις;
Το Φρούριο Ιτζεδίν άρχισε να χτίζεται το 1871 από Οθωμανούς και πήρε το όνομά του πρωτότοκου γιου του σουλτάνου Abdulaziz, Yusuf Itzedin. Εκατό χρόνια μετά, το 1971 η βαριά σιδερένια πόρτα του έκλεισε οριστικά και τα τελευταία 52 χρόνια έχει παραδοθεί στην γραφεικρατία και την φθορά του χρόνου. Εντελώς απροστάτευτο…
Οι Οθωμανοί έχτισαν το Ιτζεδίν, για να ενισχύσουν την άμυνα της περιοχής από την πλευρά της θάλασσας, ενώ αργότερα το χρησιμοποιούσαν σαν καταφύγιο, κάθε φορά, που αισθάνονταν την απειλή από του Κρήτες επαναστάτες κι έτσι συχνά η περιοχή γινόταν πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα σε Οθωμανούς και Κρήτες.
Μετά τις σφαγές του Ηρακλείου, στις 25 Αυγούστου 1898, οι Οθωμανοί συνεχώς πλέον απειλούμενοι, εγκατέλειψαν το Ιτζεδίν και αποχώρησαν με αποτέλεσμα το Φρούριο να βρεθεί υπό αγγλική διοίκηση.
Την εποχή εκείνη υπήρχε επιτακτική ανάγκη να γίνει αποσυμφόρηση των Φυλακών της Κρήτης, κυρίως εξ αιτίας των συνθηκών υγιεινής, που επικρατούσαν και των ασθενειών, που μάστιζαν τους κατάδικους.
Έτσι το 1903 ο Βενιζέλος προχώρησε σε κάποιες τροποποιήσεις δόμησης και το Φρούριο λειτούργησε ως Κεντρικό Σωφρονιστήριο Κρήτης και μετονομάστηκε σε Εγκληματικές Φυλακές Καλαμίου.
Στους μεγάλους θαλάμους του Φρουρίου “φιλοξενήθηκαν” ποινικοί και πολιτικοί κρατούμενοι, αλλά και πρόσωπα της τότε και της μετέπειτα πολιτικής σκηνής της χώρας, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Άρης Βελουχιώτης, ο Σπυρίδων Μερκούρης, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ο Μανώλης Γλέζος και άλλοι…
Γράφει η Ειρήνη Καλαϊτζάκη στο epoxi.gr: “Αξίζει πραγματικά να γίνει μια αναφορά στα χαράγματα των κρατουμένων, πολιτικών και ποινικών, πάνω στις πέτρες της εσωτερικής αυλής (από το 1903 και μετά), τους τοίχους της απομόνωσης και τις πλάκες της ταράτσας, που, δυστυχώς, στο παρελθόν καλύφθηκαν από πίσα κατά την διάρκεια μιας άλλης χρήσης του μνημείου. Κάθε σκάλισμα κρύβει και μια τραγική ανθρώπινη ιστορία και σε συνδυασμό με το αρχείο των φυλακών παίρνουμε σημαντικές πληροφορίες.
Από τότε μέχρι σήμερα το μνημείο εκπέμπει κραυγή αγωνίας. Οι πολλές χρήσεις του από τις διάφορες παραχωρήσεις, οι αυθαίρετες παρεμβάσεις και ο φθοροποιός χρόνος, έχουν προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές. Σήμερα βρίσκεται στα χέρια της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη κάθε επέμβαση για την διάσωσή του. Κηρυγμένο ως μνημείο από το 1986 περιμένει καρτερικά τη σωτηρία του σε συνδυασμό με το ογκώδες και πολύτιμο αρχείο, που φυλάσσεται προσωρινά σε μια μικρή αίθουσα των Φυλακών της Αγυιάς Χανίων-μέρος του αρχείου από την Εποχή της Κρητικής πολιτείας βρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης. Πλείστες οι ενέργειες στο παρελθόν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και φορείς για την αναστήλωση και ανάδειξη του Φρουρίου, δίχως, ωστόσο, μέχρι τώρα, να αποφέρουν καρπούς”.